Amerika’ya tasindiktan sonra yapacaginiz ilk islerden biri “Social Security Number” (kisaca SSN diye gecer) almak olmali. SSN, Turkiye’deki TC Kimlik Numarasi benzeri bir sistemin urunu.

Sosyal Guvenlik Karti

Burada onemli bir not: SSN alabilmeniz icin, Amerika’da calisma izniniz olmasi gerekiyor. Mesela calisma izni olmayan F1 vizeli bir ogrenci iseniz, SSN alamiyorsunuz.

SSN Neden Lazim?
Sosyal guvenlik numarasi’nin diger avantajlarini bir kenara birakalim, Amerika’da legal olarak calisiyorsaniz, SSN almak zorundasiniz. Amerikan vergi dairesi (Internal Revenue Services) sizi SSN numaraniz ile takip ediyor.

Bu zorunlulugun yani sira, SSN’in baska avantajlari da var. Mesela SSN’iniz olmadan kredi karti almaniz cok zor. Onceden $500-$1000 gibi bir depozitoyu bankaya “guvenlik” amacli odemeniz gerekiyor, kredi kartina uygunlugunuzu kanitlamak icin. Bunun yani sira cep telefonu servisi, kontratli TV/Internet servisi, vb… bir cok “kontratli” hizmetten, SSN’iniz olmadan yararlanamiyorsunuz (ya da yuklu depozitolar odemeniz gerekiyor).

SSN Almakla Bitmiyor. Nedir bu “Credit History” dedikleri?
SSN’inizi aldiktan sonra, kredi gecmisi olusturmaniz gereklidir. Kredi gecmisi olmayan bir SSN, hemen hemen hic bir ise yaramaz. Sosyal guvenlik numaranizi kullanarak uye oldugunuz bir cok “kontratli servis” veya kredi karti, sizin kredi gecmisinizi (“credit history”) olusturmanizi saglar. Kredi gecmisi olusturdukca, odemelerinizi zamaninda yapip/yapmamaniza (ve bir cok baska faktore gore) bir puan alirsiniz. Bu puan cok onemlidir. Bu puani dusuk olan kisilerin herhangi bir kredi veya kira kontrati basvurusunda “guvenilirlikleri” azdir. Bankanizda yeterli para bile olsa, kotu SSN puani ile ev bile tutamazsiniz kolay kolay. Bu sebeple SSN’inize kayitli her odemenizi zamaninda yapmaya ozen gosterin. Ayrica SSN puaninizi sik sik kontrol edin. SSN puani kontrolu icin bir cok ucretli servis var. Ben bir Bank of America musterisi olarak, Privacy Assist Premier‘i kullaniyorum.

Kredi Gecmisi Nasil Olustururum?
“SSN olmadan kredi karti yok dedin. SSN aldik. Simdi de kredi gecmisi olmadan kredi karti yok diyorsun. Ben kredi karti alamadan nasil kredi gecmisi olusturacagim!?” dediginizi duyar gibiyim. Buna sosyal guvenlik sisteminin paradoksu diyelim. Amerika’ya tasinan her gocmenin yasadigi bir zorluktur bu. Neyse ki cozumu cok da zor degil. Sunlari deneyebilirsiniz:

1. Faturali cep telefonu hatti actirin. Cep telefonu sirketleri (AT&T, T-Mobile, Verizon veya Sprint) genelde kredi gecmisi zorunlu kosmazlar. Kredi gecmisi olmayan SSN’iniz ile hat actirabilirsiniz. Hatti actirdiktan sonra yapmaniz gereken en onemli sey, faturalarinizi zamaninda ve eksiksiz odemek.
2. Depozitolu kredi karti alin. Ben bu sorunu boyle cozmustum. Bank Of America’ya $500 depozito yatirarak $500 limitli bir kredi karti aldim. Bu kredi kartini duzenli olarak kullanip faturalarini zamaninda odedikce, bir kac ay icerisinde kredi karti limitim arttirildi. Ayrica odedigim $500 depozito, ilk senenin sonunda bana geri odendi.
3. Bir arkadasiniz sizin icin ek kart cikartsin. Bu da cok sik kullanilan yontemlerden. Amerika’da yasayan bir arkadasiniz var ise, sizin adiniza kendi kredi kartina ek kart basvurusunda bulunabilir. Bu sekilde de kredi gecmisi olusturabilirsiniz. Fakat sunu unutmayin ki, ek kartin fatura odemelerini aksatmaniz durumunda, ana kartin sahibi olan arkadasinizin kredi skoruna oldukca kotu bir etkiniz olacaktir!

Yukaridakilerden birini yaptiktan 6-7 ay sonra sizin de bir kredi gecmisiniz ve puaniniz olacaktir.

SSN Nasil Alirim?
Evet – SSN ve kredi gecmisi tanimlarindan sonra, SSN almaya gelelim. Oldukca kolay bir islem. Asagidaki belgeleri hazir edip, sosyal guvenlik ofisi’ne gidiyorsunuz.

1. Basvuru formu‘nu doldurup, basiyorsunuz.
2. Amerika’da calisma izni formu (size is yeriniz ya da avukatlik firmaniz tarafindan gonderilmis olmali).
3. En az 6 ay suresi olan pasaportunuz
4. Ogrenciyseniz okulunuzdan uzerinde adiniz ve yapacaginiz isin tanimi olan bir kagit. Okulunuzun gocmen ofisi size bu konuda yardimci olacaktir.

Size daha yakin Sosyal Guvenlik Ofis’lerini bu adresten bulabilirsiniz. Erken bir saatte gitmeye calisin. Biraz sira bekleyebilirsiniz. Fakat islemler genelde cabuk bitiyor – ben yaklasik 30 dakika bekledikten sonra 20-25 dakikada isimi bitirmistim. 2 hafta icerisinde de sosyal guvenlik kartim evime yollanmisti.

Onemli Uyarilar

1. Sosyal guvenlik numaraniz son derece gizli bir bilgidir! SSN’ininiz sadece size ozel olup, sizin icin son derece buyuk onem tasiyan bir kimliktir. SSN’inizin kotu niyetli kisiler tarafindan calinmasiyla basiniz cok buyuk dertlere girebilir. Sizin adiniza kredi basvurularinda bulunup, haberiniz bile olmadan buyuk borclara girebilirsiniz. Sosyal guvenlik numaranizi ezberleyin, ve kartini cok gizli bir yere saklayin. Asla cep telefonunuza “SSN” gibi tahmin etmesi cok da kolay bir sekilde kaydetmeye kalkmayin! Bu sakasi olmayan, son derece ciddi bir sorumluluktur. Google’da “Identity Theft” (kimlik hirsizligi) diye bir arama yaparsaniz, ne demek istedigimi anlayacaksiniz.
2. Kredi skorunuzu bilin. Yukarida bahsettigim gibi, kredi skorunuzu sonradan tatsiz bir surpriz yasamamak icin kontrolunuz altinda tutun. Amerikan devleti, her sene bir kere ucretsiz olarak kredi skorunuzu ogrenme hakki tanir. Bu adresten bu kontrolu yapabilirsiniz. Bana sorarsaniz “senede bir defa” yeterli degildir. Bu sebeple yukarida ornegini verdigim Privacy Assist Premier benzeri bir servis ile kredi skorunuzu daha yakindan takip edin.
3. Zaman kaybetmeden kredi gecmisi olusturmaya baslayin. Kredi gecmisiniz olmadan bir cok konuda zorluk yasarsiniz. Ev tutarken de, evinize almak istediginiz televizyon icin yapacaginiz odeme plani basvurusu sirasinda da onunuze engeller cikar. Bu sebeple, zaman kaybetmeden kredi gecmisi olusturmaya baslayin. En basitinden, bir telefon hatti ile bile bunu yapabilirsiniz.